የሕግ ሥነ-መለኮታዊ መሠረታዊ ነገሮችን በደንብ የሚያውቅ ሁሉ በመርማሪ እና በመርማሪው መካከል ያለው ልዩነት ምንድነው በልበ ሙሉነት መናገር አይችልም ፡፡ ነገር ግን እንደነዚህ ያሉትን ጉዳዮች የመረዳት ችሎታ ለህግ አስከባሪ ኤጄንሲዎች ማመልከቻ ለማስገባት ቀድሞውኑ ጊዜን ለመቆጠብ ይረዳል ፡፡
መርማሪ ማን ነው?
በአሁኑ ወቅት ሕጉ አንድ ጠያቂ በአጣሪ አካል ውስጥ የሚያገለግል ባለሥልጣንን በመጥቀስ ጉዳዮችን በጥያቄ መልክ የመጀመሪያ ምርመራ የማድረግ ብቃት አለው ፡፡ ይህ ሚና የሚጫወተው በወንጀል ሥነ ሥርዓት ሕግ አንቀጽ 150 በአንቀጽ 150 በአንቀጽ 1 በአንቀጽ 1 ላይ በተመለከቱት የወንጀል ሪፖርቶች ላይ እንቅስቃሴዎችን በሚያከናውን ሠራተኛ ነው ፡፡ ሁሉም ሌሎች ተመሳሳይ ጥፋቶች በመርማሪው ብቃት ውስጥ ናቸው ፡፡ ይህ አጠቃላይ ህግ ነው ፣ ምንም እንኳን በአንዳንድ ጉዳዮች ላይ ጥያቄው በአቃቤ ህጉ አቅጣጫ በሌላ ሰው ሊከናወን ይችላል ፡፡ መርማሪው እንዲሁ የአንድ የተወሰነ የወንጀል ሁኔታዎችን ለማጣራት የታቀዱ ቅድመ እርምጃዎችን እንዲያከናውን በአካል ኃላፊ የተፈቀደለት ሠራተኛ ነው ፡፡ የአጣሪ መኮንን ስልጣኖች በወንጀል ሥነ-ስርዓት ሕግ የተመሰረቱ ናቸው ፡፡ በተጠቀሰው ጉዳይ ውስጥ የአሠራር-ፍለጋ እርምጃዎችን ያከናወነ ሰው የአጣሪ መኮንን ግዴታዎችን መወጣት አይችልም ፡፡
እንደ ደንቡ ፣ ምርመራው የሚከናወነው የሙሉ ጊዜ የሕግ አስከባሪ ባለሥልጣን በአንድ ወይም በሌላ ምድብ ጉዳዮችን በመመርመር አስፈላጊ የሆኑ ብቃቶች ፣ የሕግ ትምህርት እና የሙያ ክህሎቶች ያሉት ነው ፡፡ አንዳንድ የሕግ ምሁራን በምርመራ ተግባራት የሕግ አስከባሪ ባለሥልጣናት የበለጠ ተሳትፎ ማድረግ አስፈላጊ መሆኑን ተከራክረዋል ፡፡ በአጠቃላይ ፣ ከላይ የተጠቀሱት ተግባራት ለምርመራው አካል ለሠራተኛ ወይም ለሌላ ሠራተኛ ይተላለፋሉ ፡፡ ዋናው መስፈርት ይህ ባለሥልጣን በጉዳዩ ላይ የአሠራር እና የፍለጋ እርምጃዎችን በአንድ ጊዜ ማከናወን የለበትም ፡፡ በተግባር ብዙውን ጊዜ የመርማሪው ሥራ በዲስትሪክቱ ኮሚሽነሮች ወይም ኦፕሬተሮች ይከናወናል ፡፡
መርማሪ ተግባራት
የጥያቄ መኮንንን ተግባራት የሚያከናውን ሠራተኛ ሪፖርቶችን እና የወንጀል ክሶችን በመመርመር ያጣራቸዋል ፡፡ በእነዚህ ድርጊቶች ውጤት ላይ በመመርኮዝ ከሁለቱ ውሳኔዎች አንዱን ይወስዳል-ክርክሮችን ለመጀመር ወይም እሱን ለመጀመር እምቢ ማለት ፡፡ ከአገልግሎት እንቅስቃሴዎች ጀምሮ የአጣሪ አካል ሠራተኛ ተጓዳኝ ትዕዛዙን ለዐቃቤ ሕግ ይልካል ፡፡ ዐቃቤ ሕግ ይህንን ሰነድ ከተቀበለ በኋላ በውሳኔው ይስማማል ወይም እምቢታ ትዕዛዝ ይሰጣል ፡፡ ዐቃቤ ሕግ ለተጨማሪ ማረጋገጫ ቁሳቁሶችን ለምርመራ ባለሥልጣን የመመለስ መብት አለው ፡፡ በጉዳዩ ላይ አዎንታዊ ውሳኔ ከተሰጠ ለሂደቶች ተቀባይነት አለው ፡፡
የመርማሪው ዋና ተግባራት-
- የወንጀል ሂደቶች;
- በጉዳዩ ላይ ምርመራ ማካሄድ;
- በጉዳዩ አሠራር ማዕቀፍ ውስጥ አስቸኳይ የምርመራ እርምጃዎችን ማምረት;
- ለቅድመ ምርመራ ጉዳዩን ለሰውነት ራስ ማስተላለፍ;
- የክሱ ዝግጅት ፡፡
የመርማሪ ኃይሎች
የመርማሪው ኃይሎች በሥራ መግለጫዎች ውስጥ ይንፀባርቃሉ ፡፡ እንዲህ ዓይነቱ ሰነድ ብዙውን ጊዜ ለእያንዳንዱ ሥራ አስኪያጅ እና የአጣሪ አካል ሠራተኛ ይዘጋጃል ፡፡ ብዙውን ጊዜ መመሪያዎቹ በሠንጠረዥ ውስጥ ተጠቃልለው የሚታዩ ሲሆን ይህም ለቦታው አቀማመጥ ሀላፊነቶችን እና የአተገባበሩን ድግግሞሽ ያሳያል ፡፡
የውስጥ ጉዳዮች አካላት መርማሪዎች ኃይል
- መግለጫዎችን እና የወንጀል ሪፖርቶችን ማረጋገጥ;
- አስፈላጊ ከሆነ በኦዲት ውጤቶች ላይ በመመርኮዝ ውሳኔ መስጠት - የወንጀል ጉዳዮችን ማስጀመር;
- በጉዳዩ ውስጥ የአሠራር እርምጃዎች ማምረት;
- ለዚህም ምክንያቶች ካሉ የወንጀል ክስ መቋረጥ;
- የጥያቄ እገዳ;
- የጉዳዩን ቁሳቁሶች ወደ ስልጣኑ ማስተላለፍ እና በምርመራው መጨረሻ ላይ - ለዐቃቤ ህጉ ፡፡
የመርማሪ መብቶች
መርማሪው በመርማሪው ብቃት ውስጥ አስቸኳይ እርምጃዎችን የማድረግ መብት አለው።እኛ እዚህ እየተናገርን ያለነው ስለ መዘግየቶች ከሆነ ፣ መዘግየት ቢኖር ፣ የወንጀል መፈጸምን የሚመሰክሩ ማስረጃዎችን ፣ መረጃዎችን ፣ ዱካዎችን ወደ ማጣት ይመራል ፡፡
መርማሪው በችሎታው ገደብ ውስጥ በምርመራ መልክ ሙሉ ምርመራ ማድረግ ይችላል ፡፡ እርምጃዎችን በሚያከናውንበት ጊዜ አጣሪ ባለሥልጣኑ በተናጥል ኃላፊነት የሚወስዱ የአሠራር ውሳኔዎችን የማድረግ መብት አለው ፡፡ እዚህ የተለዩ ጉዳዮች እነዚያን ጉዳዮች ያካተቱት በሕጉ መሠረት ውሳኔ ለመስጠት ከምርመራው አካል ኃላፊ ፣ ከዐቃቤ ሕግ ማዕቀብ ወይም ከፍርድ ቤት ውሳኔ ማፅደቅ ሲያስፈልግ ነው ፡፡
የመርማሪ ኃይሎች ዜጎችን ለምርመራ የመጥራት ፣ ብቃት ያላቸውን ልዩ ባለሙያተኞችን የመጋበዝ ፣ ምርመራ የማድረግ ፣ ወንጀል የመፈፀም ወንጀል የተጠረጠረውን ሰው የማሰር መብት ይሰጡታል ፡፡ መርማሪው ሰነዶችን እና ዕቃዎችን የመያዝ መብት አለው ፡፡ አስፈላጊ ከሆነ አጣሪ መኮንን የጉዳዩን ባለሙያ ምርመራ ሊሾም ይችላል ፡፡
አንድ አጣሪ ባለሥልጣን ካላቸው ሌሎች ኃይሎች መካከል በወንጀል ምክንያት የሚከሰት ከሆነ ለቁሳዊ ጉዳት ካሳ መከፈሉን ማረጋገጥ ነው ፡፡ አንድ መርማሪ ዜጋን እንደ ተጠቂ ፣ ከሳሽ ወይም ሲቪል ተከሳሽ አድርጎ የማወቅ መብት አለው ፡፡
በአንድ የተወሰነ ጉዳይ ላይ በሂደቱ ውስጥ የሚሳተፉ ሰዎች የአጣሪ መኮንንን የመቃወም ፣ እንዲሁም በወሰዳቸው እርምጃዎች ወይም ውሳኔዎች ላይ አቤቱታ የማቅረብ መብት አላቸው ፡፡ ይህ ግን በምርት ማዕቀፉ ውስጥ ተግባሮቹን ወደ ማቋረጥ በቀጥታ አያመጣም ፡፡ መርማሪው በእንቅስቃሴው የሚመራው አስገዳጅ በሆነው ዐቃቤ ሕግ መመሪያ ነው ፡፡ የምርመራው አካል ሠራተኛ በእንደዚህ ዓይነት መመሪያዎች የማይስማማ ከሆነ በጽሑፍ ለዐቃቤ ሕግ የቀረበውን የተቃውሞ አቤቱታ በመላክ ሊሞግታቸው ይችላል ፡፡ በአንዳንድ ሁኔታዎች አጣሪ መኮንን አንድ የተወሰነ ጉዳይ ለማካሄድ በፈቃደኝነት የመቃወም መብት አለው ፡፡
መርማሪ ከመርማሪው በምን ይለያል?
መርማሪው እንደ መርማሪው ሁሉ የሕግ አስከባሪ መኮንን ነው ፡፡ ነገር ግን የመርማሪው ኃይሎች ዝርዝር በጣም ሰፋ ያለ ነው ፡፡ መርማሪው በርካታ የምርመራ እርምጃዎችን እንዲያከናውን በማዘዝ ለጥያቄው ባለሥልጣን የጽሑፍ መመሪያ ሊሰጥ ይችላል ፡፡ እሱ በሰፊዎቹ ጥንቅሮች ላይ ክርክሮችን ማስጀመር ፣ ጉዳዩን ለማስፈፀም መቀበል እና እንዲሁም በክልልነት መምራት ይችላል ፡፡
መርማሪዎች ይበልጥ ከባድ እና ውስብስብ የወንጀል ጉዳዮችን ይመለከታሉ ፡፡ መርማሪው በአብዛኛዎቹ ጥቃቅን እና መካከለኛ ከባድ ጉዳዮች ላይ ሀላፊ ነው ፡፡ በመጨረሻም መርማሪዎች በሥራው ውስጥ መርማሪውን ከተለያዩ ጥቃቅን ነገሮች ነፃ ያደርጓቸዋል ፡፡ ምርመራውን የሚያካሂዱ መኮንኖች ብቃታቸው በአንጻራዊ ሁኔታ አነስተኛ ማህበራዊ አደጋ ያላቸውን የወንጀል አባላትን ያጠቃልላል ፡፡ የመርማሪው የሥልጠና ደረጃ መስፈርቶች በጣም ከባድ ናቸው ፡፡ ተግባሮቹን በወረዳ ወይም በደህንነት መኮንን ሙሉ በሙሉ ማከናወን አይቻልም ፡፡
የመርማሪው እንቅስቃሴ ልዩ ነገሮች
መርማሪው በሕጉ የተደነገጉትን ግዴታዎች ሙሉ እና ያለ ገደብ ያሟላል ፡፡ በእሱ እምነት ላይ በመመርኮዝ በክስተቶቹ ማዕቀፍ ውስጥ የተወሰኑ እርምጃዎችን በራሱ ይወስዳል ፡፡ ግን ብዙውን ጊዜ ማንኛውንም እርምጃ በሚፈጽሙበት ጊዜ በአለቃው ወይም በአቃቤ ህጉ ቀጥተኛ መመሪያዎች በመምሪያ ደንቦች ላይ መተማመን አለበት ፡፡
በምርመራው ውስጥ የወንጀል ጉዳዮችን እና የመጀመሪያ ደረጃ ቁሳቁሶችን በሚመረምርበት ጊዜ ጠያቂው የሚመሩት በሕግ በተፈቀደላቸው ባለሥልጣናት መመሪያ ብቻ ነው ፡፡
የምርመራው ባለሥልጣን በቀጥታም ሆነ በተዘዋዋሪ ውጤቱን የሚፈልግ ከሆነ የወንጀል ጉዳይን እንዳያስብ ሕጉ ይከለክላል ፡፡
በመርማሪው ሥራ ውስጥ የመከላከያ ሥራ
የአሠራር ተግባራትን በማከናወን መርማሪው ወንጀሎችን ለመከላከል እና ለኮሚሽኑ አስተዋፅዖ የሚያደርጉትን ምክንያቶች ለማስወገድ አስቸኳይ እርምጃዎችን የመውሰድ ግዴታ አለበት ፡፡ከምርመራ ለማምለጥ ወይም በወንጀል ተጠርጥረው ለተጠረጠሩ ሰዎች ፍለጋን ለማደራጀት አስፈላጊ የሆኑትን ቁሳቁሶች ለብቁ አገልግሎቶች በወቅቱ መላክም ግዴታ አለበት ፡፡
ምርመራ በሚደረግበት ጊዜ ሰራተኛው ለወንጀል ድርጊቶች አስተዋፅዖ ላበረከቱ ሁኔታዎች ትኩረት ይሰጣል ፡፡ መርማሪው በቼኩ ውጤቶች ላይ በመመርኮዝ ለወንጀል ድርጊቶች ተስማሚ ሁኔታዎችን ለማስወገድ እርምጃዎችን መውሰድ ለሚችሉ አካላት ፣ ተቋማት ፣ ድርጅቶች አጠቃላይ ውክልና መስጠት ይችላል ፡፡ የድርጅቶቹ ኃላፊዎች እንደዚህ ያሉትን መመሪያዎች የማይፈጽሙ ከሆነ ጠያቂው መረጃውን ወደ ዐቃቤ ሕግ ቢሮ የመላክ መብት አለው ፡፡
መርማሪው በወንጀል ተጎጂዎች መካከል በተለይም በተጠቂ ባህሪያቸው ምክንያት የወንጀል ጣልቃ ገብነት ሲደርስባቸው የመከላከያ ሥራ ማከናወን አለበት ፡፡ በአብዛኛዎቹ ሁኔታዎች ገላጭ የሆነ ውይይት ለእንደዚህ ዓይነቱ ሥራ መሣሪያ ይሆናል ፡፡
የወንጀል ጉዳዮችን መመርመር እና የወንጀል መከላከልን ማካሄድ መርማሪው-
- የዳሰሳ ጥናት ትምህርቶችን ያካሂዳል;
- መልዕክቶችን ለሕዝብ ያስተላልፋል;
- በድርጅቶችና ድርጅቶች ውስጥ በሕጋዊ ርዕሶች ላይ ሪፖርቶችን ያቀርባል ፡፡
የእንደዚህ ዓይነቶቹ ክስተቶች ዓላማ ወንጀሎችን መከላከል ስለሚቻልባቸው መንገዶች ለዜጎች እና ለጋራ ስብስቦች ማሳወቅ ነው ፡፡ ለእንዲህ ዓይነቱ ግንኙነት ሬዲዮና ቴሌቪዥን ውጤታማ ቻናሎች እየሆኑ መጥተዋል ፡፡
